Tydzień w Kościele: 9–19 marca
Pierwszy od ponad tysiąclecia sobór panprawosławny; arcybiskup Stanisław Gądecki przewodniczącym polskiego episkopatu; rocznica wyboru papieża Franciszka. To kluczowe wydarzenia ostatnich dni.
Uwaga: tym razem przegląd (wbrew nazwie) obejmuje półtora tygodnia. Podobnie będzie z następnym podsumowaniem. W kwietniu wrócimy do starego tygodniowego planu.
Wydarzenia
Wkrótce czeka nas pierwszy od ponad 1200 lat sobór panprawosławny. Obradujące w dniach 6–9 marca zgromadzenie zwierzchników miejscowych Kościołów ortodoksyjnych (Synaksa) postanowiło, że historyczne wydarzenie odbędzie się w 2016 roku w Stambule.
Równolegle poznaliśmy nazwiska członków rady wspomagającej Sekretariat ds. Gospodarczych, organ powołany do naprawy ekonomii oraz administracji Watykanu. Koordynatorem rady został kardynał Reinhard Marx, a wśród siedmiu świeckich – ekspertów ze znacznym doświadczeniem w działalności finansowej – najciekawszą postacią wydaje się George Yeo, wcześniej przez dwie dekady minister w rządzie Singapuru.
W zbliżonym czasie watykańska kongregacja zajmująca się m.in. zgromadzeniami zakonnymi zorganizowała konferencję, podczas której wezwano uczestników do rezygnacji ze zbierania dóbr materialnych, a także wypowiedziano wiele ostrych słów pod adresem obecnego systemu kapitalistycznego.
10 marca ogłoszono datę tegorocznej podróży Franciszka do Korei Południowej. Papież będzie tam przebywał od 14 do 18 sierpnia.
Arcybiskup Stanisław Gądecki
11 marca polscy biskupi wybrali abp. Stanisława Gądeckiego na przewodniczącego krajowego episkopatu. Wybory w trybie „minuta po minucie” relacjonował „Tygodnik Powszechny”. W kilku tekstach opublikowanych na stronach KAI (pierwszy, drugi, trzeci) można zapoznać się z treścią niektórych wypowiedzi elekta (warto przypomnieć, że przez ostatnie lata był on zastępcą abp. Józefa Michalika). Poznański metropolita uchodzi dość powszechnie za hierarchę umiarkowanego, docenia się też m.in. jego zaangażowanie w dialog z judaizmem i znajomość języków obcych. Wiceprzewodniczącym Konferencji Episkopatu Polski został natomiast abp Marek Jędraszewski.
12 marca wiele serwisów, m.in. KAI i NCR, napisało o Nagrodzie Templetona dla ks. Tomáša Halíka. Biogram laureata – teologa i socjologa religii, dawnego czeskiego dysydenta i doradcy prezydenta Vaclava Havla – można znaleźć tutaj.
I na koniec trzy lżejsze, ale niepozbawione wagi wiadomości: po pierwsze, w Krakowie za kilka miesięcy zacznie działać seminarium dla kandydatów w wieku przynajmniej 35 lat (jego statut został opracowany przez zespół pod kierownictwem mojego ulubionego polskiego hierarchy, biskupa Grzegorza Rysia). Po drugie, na zebraniu plenarnym rodzimego episkopatu miało miejsce pierwsze w historii szkolenie medialne dla krakowskich biskupów. Najwyższy czas. Po trzecie, w ostatni poniedziałek przypadło prawdopodobnie ulubione święto niewierzących, czyli Dzień św. Patryka.
Opinie
Rocznica elekcji papieskiej Franciszka obrodziła różnego typu materiałami okolicznościowymi. Linia czasowa z cytatami, wybór kluczowych wypowiedzi – takie opracowania miło się przegląda, można przy nich spędzić kilka chwil, ale ciekawsze są bardziej syntetyczne komentarze. „Rok świeżego powietrza”, „wiatr w plecy, a nie w twarz”, „pisanie o religii znowu jest dobrą zabawą”: to jedne z licznych przykładów pozytywnych reakcji na działania nowego papieża.
W ostatnim z przytoczonych tekstów jezuita Thomas Reese stara się też wskazać kilka problematycznych aspektów obecnego pontyfikatu. Zdaniem dziennikarza NCR należą do nich: uczynienie czterech członków Kurii Rzymskiej kardynałami, nieumiejętność rozmawiania z wykształconymi kobietami (w przeciwieństwie do zrozumienia dla kobiet ubogich), wreszcie niewystarczająca stanowczość w radzeniu sobie z kryzysem nadużyć seksualnych w Kościele. Tego ostatniego tematu dotyczy też inny, ostry – czy nie za ostry? – tekst. Końcowa myśl ojca Reese’a jest jednak optymistyczna: „Czy reforma Franciszka się powiedzie? Tak. Nie może być inaczej. Dlaczego? Bo chodzi o Ewangelię”. Również na to liczę, choć opór watykańskiej administracji nie jest łatwy do przezwyciężenia. Dobitnie o tym świadczą przywoływane przez kardynała Oscara Rodrigueza Maradiagę szokujące przykłady modlitw o to, aby papież zmarł jak najszybciej.
Nowy papież tuż po elekcji, 13 marca 2013 r.
Rocznica Franciszkowej elekcji to oczywiście nie wszystko. Zbliżają się obrady synodu poświęconego rodzinie, a towarzyszą im doniesienia o wynikach ankiety rozesłanej do wiernych z życzenia papieża. Na przykład wielu obserwatorów krytykuje biskupów irlandzkich za nieujawnienie odpowiedzi kwestionariuszowych, podczas gdy inforamcję o wynikach ogłosili m.in. hierarchowie japońscy. Na temat ankiety i synodu wypowiedzieli się redaktorzy NCR w edytorialu analizującym niektóre rozbieżności między stwierdzeniami wiernych a kościelną doktryną.
Natomiast w kontekście tego, o czym pisałem pod koniec poprzedniego przeglądu, ciekawe mogą być wyniki badań pokazujące różnicę między nadziejami i przewidywaniami amerykańskich katolików co do zmian w kościelnym nauczaniu. A skoro już przenieśliśmy się na inny kontynent, to kontynuujmy podróż i dotrzyjmy także do katolicyzmu w Australii, o którym pisze inny jeszcze autor NCR. Wskazuje on na przemiany związane z malejącą liczbą australijskich kapłanów i sióstr zakonnych, a zarazem z rosnącą rolą świeckich w instytucjach zdominowanych niegdyś przez osoby duchowne. Zauważa też, że wzrost ogólnej liczby katolików można wyjaśnić imigracją katolików z Filipin, Wietnamu czy Indii. W tekście znajdziemy również obszerny fragment o komisji rządowej, która zajmuje się przypadkami nadużyć seksualnych tak w Kościele katolickim, jak też w innych instytucjach religijnych i niereligijnych. W moim przeświadczeniu jest to niedoceniany, a mądry i wart bacznej uwagi model systemowego radzenia sobie z problemem wykorzystania.
________________________
Fotografia abp. Stanisława Gądeckiego, wykonana w 2012 roku przez internautę o pseudonimie Paterm, pochodzi z portalu Wikimedia Commons, a dostępna jest na kilku typach licencji Creative Commons. W tym samym serwisie znaleźliśmy zdjęcie, które przedstawia w pewnym oddaleniu papieża Franciszka tuż po ogłoszeniu wyniku elekcji. Autorem tej fotografii jest internaut(k)a Tenan.
Staszek Krawczyk
Dawniej przez parę lat ważny był dla mnie Ruch Światło-Życie, potem poznańscy dominikanie. Do zakonu kaznodziejskiego nadal jestem przywiązany. Poza tym piszę doktorat o polskiej literaturze fantastycznej w Instytucie Socjologii UW, a w wolnych chwilach śpiewam pod nosem – szczególny sentyment mam do piosenek Jacka Kaczmarskiego.
